یمن؛ جنگ داخلی یا دخالت ایران؟

یمن؛ جنگ داخلی یا دخالت ایران؟
سودابه جوادی

بی‌بی‌سی فارسی



هواپیماهای جنگنده عربستان سعودی مواضع شیعیان حوثی را هدف حمله قرار داده اند

از ماه اوت با تشديد حملات دولت يمن عليه شيعيان حوثى و درگيرى آشكار و مستقيم عربستان سعودى از اول ماه جارى جنگ داخلى يمن ابعاد گسترده ترى به خود گرفته است.

شيعيان حوثى همواره به كمك عربستان سعودى به دولت يمن در اين درگيريها اشاره داشتند ولى عربستان مدعى است كه پس از رخنه شورشيان شيعه به داخل خاك اين كشور و به قتل رساندن يك افسر ارتش، جنگنده هاى عربستان سعودى مواضع شورشيان را بمباران كرده و نوار مرزى اين كشور را به كلى از وجود شيعيان زيدى پاكسازى كرده اند.

شيعيان زيدى كه سى درصد از كل جمعيت سنى يمن را تشكيل می دهند و اكثرا در شمال اين كشور زندگى می كنند، همواره از تبعيض و سركوب شيعيان توسط دولت يمن شكايت داشته اند و خواهان خود مختارى و نقش بيشتر مذهب خود در جامعه اين كشور هستند.

اما دولت يمن آنها را متهم می كند كه قصد تشكيل حكومت شيعه زيدى را در اين كشور دارند.

ارتش يمن از سال ۲۰۰۴ پس از به قتل رساندن رهبر شيعيان، زيدى حسين الحوثى، مقابله گسترده اى را با شيعيان زيدى در پيش گرفت كه نامشان را از رهبر مقتول خودبرگرفته و به "حوثى" شناخته مى شوند.

در بحران جارى يمن نام ايران هم از آغاز درگيری ها مطرح بوده است. مقام های يمن بارها انگشت اتهام را متوجه ايران كرده اند و می گويند كه بعضى از نهادهاى ايران به شورشيان حوثى كمك هاى مالى و نظامى می رسانند.

در اوایل ماه نوامبر يمن اعلام كرد كه يك فروند كشتى ايرانى را كه حامل اسلحه براى ايران بوده است در آبهاى شمال اين كشور توقيف كرده است، اما به گفته ناظران تاكنون مدرك معتبرى در اين ارتباط به دست نیامده است.

ايران به شدت هرگونه اتهام كمك نظامى به حوثى ها را رد كرده است.

درهمين حال در جوار درگيری هاى نظامى يمن، جنگی رسانه اى در جهان عرب عليه ايران بعنوان آتش افروز بحران يمن براه افتاده است. مقام های يمن هم رسانه هاى ايران را به حمايت گسترده از حوثى ها متهم كرده اند.

دليل اين موضع گيری هاى جهان عرب عليه ايران چيست؟

یمن در روز سوم نوامبر یک کشتی ایرانی را متوقف کرد و مدعی شد که حامل اسلحه بوده است
محجوب زويرى استاد دانشگاه و كارشناس امورخاورميانه و جهان عرب در پاسخ به اين سوال می گويد كه دول عرب ايران را خطرى براى امنيت منطقه به شمار می آورند.

به اعتقاد او اين نقطه نظر به پيش از انقلاب اسلامى باز می گردد كه ايران نقش "ژاندارم منطقه" را ايفا ميكرد و پس از انقلاب هم بيم از صدور انقلاب اسلامى، حمايت ايران از گروه هايى نظير حماس و حزب الله، و - در سال هاى اخير، برنامه هسته اى ايران اين نقطه نظر را تقويت كرده است.

محجوب زويرى مى افزايد: "رسانه هاى ايران حوثى ها را بصورت گروهى كه امنيت يمن را به خطر انداخته اند در نظر نمى گيرند و نسبت به آنها ابراز همدردى می كنند. همين موضوع سبب شده است كه اتهام كمك رسانى نظامى و مالى به حوثى ها مطرح شود."

"اما با توجه به موقعيت جغرافيايى يمن و نبودن شواهد محكم نمى توان درمورد كمك هاى نظامى اطمينان داشت."

مقام های ايران هم درباره ادعاهاى دولت يمن واكنش نشان داده اند؛ منوچهر متكى وزير خارجه ايران گفته است كه ايران در هيچ حوزه اى از تشنج زايى مشاركت ندارد و اين موضوع برخلاف سياست ها و منافعى است كه ايران تعريف ميكند

او همچنین از كشورهاى منطقه خواسته است كه از مداخله در امورداخلى يمن خوددارى كنند و به آنها هشدارداده است كه هوشيار باشند .

آيت الله احمد جنتى دبير شوراى نگهبان در نماز جمعه تهران در روز 13 نوامبر (23 آبان) ضمن هشدار به بعضى از كشورهاى اسلامى اقدام های دولت يمن در داخل اين كشور را امرى طبيعى خواند اما از دخالت عربستان سعودى انتقاد كرد و گفت كه تشكيلات وهابيت هرجا كه شيعه حضورمى يابد "به سركوب آن مى پردازد و گويى كمر به قتل شيعه بسته است."

"جنگ غیرمستقیم ایران و عربستان"

منوچهر متکی: ایران در هیچ حوزه ای از تشنج زایی مشارکت ندارد
به اعتقاد بعضى از تحليل گران مسائل ژئوپلتيك، در منطقه، ايران و عربستان در مناطق مختلف ازطريق واسطه هاى خود درحال جنگ غيرمستقيم با يكديگر هستند كه يمن يكى از اين مناطق است.

اما به اعتقاد محسن ميلانى رئيس بخش علوم سياسى و روابط بين الملل دانشگاه فلوريداى جنوبى، چنين جنگى وجود ندارد.

با این حال او می افزاید: "از نظر سياسى و ايدئولوژيكى ظرفيت چنين رويارويى وجود دارد، اما هنوز چنين نشده و نكته ديگرى كه بايد به آن اشاره كرد طرح ادعاهاى كمك هاى مالى عربستان سعودى به بعضى گروه هاى سنى ايرانى است.

"شايد ايران در صدد كمك مالى به شيعيان نوارمرزى يمن با عربستان سعودى برآيد تا براى اين كشور دردسر ايجاد كند كه در اين صورت احتمال بروز يك جنگ نيابتى تمام عيار را دربرخواهد داشت."

محسن ميلانى همچنين معتقد است كه آنچه در يمن می گذرد يك مناقشه داخلى است و دولت يمن نه تنها با شورشيان حوثى بلكه با شبكه القاعده در جنوب اين كشور هم مبارزه ميكند و از اين نظر با موقعيت بسيار دشوارى روبروست، و به همين دليل آمريكا قول كمك به اين كشور را براى مقابله با شبكه القاعده را داده است.

ناظران معتقدند ايران هم با توجه به مشكلات داخلى و سياست خارجى خود (به واسطه برنامه هسته اى اين كشور)، نمى تواند دچار "اشتباه" دخالت در جنگ داخلى يمن شود و شايد به همين دليل واكنش رسمى ايران درمورد وقايع يمن "دير صورت گرفت و شديد نبود."